ပိုၼ်းၸဝ်ႈထမ်ႇမတိင်ႇၼ

ၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးလူင်ထမ်ႇမတိင်ႇၼ ပဵၼ်ၸဝ်ႈဢၼ် မီးၵုင်ႇမုၼ်ၼိူဝ် ၸိူဝ်ႉၶိူဝ်းတႆးလႄႈ ၵူၼ်းမိူင်းတႆးတင်းၼမ် တႄႉတႄႉဝႃႈဝႃႈယူႇ ၊ ၵွပ်ႈပိူဝ်ႈၼၼ် ၸိူဝ်းႁဝ်းၵေႃႈၵိုင်ႇလီ ယုၵ်ႉယွင်ႈ ၼမ်ႉၵတ်ႉလႄႈ ပုၼ်ႈၽွၼ်းဢၼ်ၸဝ်ႈမီး တေႃႇတႆးဝႆႉယူႇယဝ်ႉ။ ပိုၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ႁိုဝ် မီးႁိုဝ်ၼႆ ႁဝ်းမႃးလူတူၺ်းၵၼ်ၶႃႈ။

• ၸိုဝ်ႈ                – ၸဝ်ႈထမ်ႇမတိင်ႇၼ။
• ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ      – ၸၢႆးၶမ်းတိုၼ်း။
• ၸိုဝ်ႈဢူႈ            – လုင်းထမ်းဢူ။
• ၸိုဝ်ႈမႄႈ            – ပႃႈထမ်းၶွတ်ႇ။
• ပီႊၵိူတ်ႇ             – ပီႊတႆး-1636 ၼီႈ (ပီႊၶရဵတ်ႈ-1542)၊ လိူၼ်သိပ်းသွင်မႂ်ႇ(9)ၶမ်ႈ ဝၼ်းသဝ်။
• တီႈၵိူတ်ႇ             – ဝၢၼ်ႈၶၢင်၊ ၸႄႈႁၵ်ႉ၊ ဢိူင်ႇမိူင်းတိင်၊ (ယၢမ်းလဵဝ်တူၵ်းၼႂ်းမိူင်းၶႄႇ)

မိူဝ်ႈဢယုၸဝ်ႈလႆႈ(8)ၶူပ်ႇယူႇဝတ်ႉ(ၵျွင်း)ပဵၼ်ၵပ်ႉပီႇ၊ ဢယု(9)ၶူပ်ႇၼုင်ႈသၢင်ႇၵၢၼ်း၊ ပဵၼ်ၸဝ်ႈသၢင်ႇ ၸိုဝ်ႈယူႇၵျွင်းႁွင်ႉၸဝ်ႈထမ်ႇမတိင်ႇၼႃႉ မိူဝ်ႈဢယုၸဝ်ႈလႆႈ(20)ၶၢမ်ႇပဵၼ်ၸၢင်း၊ ၸိုဝ်ႈၸဝ်ႈထမ်ႇမတိင်ႇၼၼင်ႇၵဝ်ႇ၊ ၸဝ်ႈၸၢင်းၼႆႉယွၼ်ႉၺၢၼ်ႇၽၢႆ လႅတ်းဝႆးၸဵမ်လဵၵ်ႉ ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇသႅၼ်ပိူင်၊ မိူၼ်ၼင်ႇၸဝ်ႈတူၼ်ၶူးလူင်-ဝတ်ႉ(ၵျွင်း)ဝၢၼ်ႈၶၢင်ၸႄႈႁၵ်ႉ၊ ဢၼ်ပဵၼ်ြသႃႇဢုပၸ်ႉသေႇတူၼ်ငဝ်ႈၸဝ်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈၸၢင်းထမ်ႇမတိင်ႇၼ ဝႃႇတေႃႇယႂ်ႇမႃးၸိုဝ်ႈသဵင်ၵေႃႈလိုဝ်းလင်မႃးသေ ၸင်ႇၼၼ်ႉၸဝ်ႈၾႃႉမိူင်းသႅၼ်ဝီလူင်ၸဝ်ႈၶမ်းၶႅင်ၾႃႉ ပၢင်းၶၢႆႉမႃးႁဵတ်းသြႃႇတေႃႇၼင်ႈဝတ်ႉ ဝဵင်းသူပ်းတၢတ်ႇ မိူဝ်ႈပီႊတႆး-1684ၼီႈ (ပီႊၶရဵတ်ႈ-1590) ၼၼ်ႉ၊ မိူဝ်ႈပွၵ်ႈၼိုင်ႈ တင်းၸဝ်ႈၾႃႉ လူင်လူင်းဝႆႈၽြႃးၸဝ်ႈၵၢင်ႉမေႃႇ(ပေႃႇၵျူဝ်ႇ)ဝဵင်းသီႇပေႃႉပွၵ်ႈၶိုၼ်းမိူဝ်း၊ဢမ်ႇႁိုင်သင်သြႃႇတေႃႈၸဝ်ႈ ထမ်ႇမတိင်ႇၼ လႆႈထႂၢၵ်ႈလူင်းဝတ်ႉ(ၵျွင်း)သေတေႇၼႃႈႁိူၼ်းယဝ်ႉၵေႃႈ လႆႈၸိုဝ်ႈဝႃႈၶိင်းလူင်ၼႆယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းၼၼ်ႉယွၼ်ႉပိူၼ်ႈၸဝ်ႈသူင်ႁတ်ႉသၢႆႁၢင်ႉ-သၢႆၵႅတ်းၼႃႇလႄႈ ၸပ်းၸိုဝ်ႈဝႃႈၸဝ်ႈ ၶိင်းလူင်သၢႆႁၢင်ႉၼႆၵေႃႈဝႃႈယဝ်ႉ။ မိူဝ်ႈပီႊတႆး-1694ၼီႈ (ပီႊၶရေတ်ႈ-1600)၊ၼၼ်ႉယွၼ်ႉဝႃႈၼႂ်း ဝၢင်း ႁေႃ မီးလွင်ႈသုၵ်ႉယုင်ႈၽိတ်းၽႅၵ်ႇၵၼ်လႄႈ ၸဝ်ႈၶိင်းလူင်သၢႆႁၢင်ႉၵေႃႈ ၸင်ႇလႆႈဢွၵ်ႇယၢၼ်ဝၢင်း ႁေႃသေ မိူဝ်းယူႇသဝ်းတီႈၸႄႈလၢၼ်ႉႁိမ်းၼမ်ႉၶမ်းၼႆယဝ်ႉ။

ၸဝ်ႈထမ်ႇမတိင်ႇၼ (ၸဝ်ႈၶိင်းလူင်သၢႆႁၢင်ႉ)ပဵၼ်ၸဝ်ႈဢၼ် ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇလွင်ႈလိၵ်ႈလၢႆး လင်ႇၵႃႇ၊ လွင်ႈထၢတ်ႈပိင်းတေႃး ၽၢႆႇယူတ်းယႃ၊ ၽၢႆႇၼၢၵ်ႈၶၢတ်ႈ လိူၼ်လၢဝ် ပေႇတၢင်ႇၵႃႇလႃး၊ ပဵၼ်ပေႃႈလဵင်ႉ ပေႃႈပိုင်ႈပိူၼ်ႈတင်းလၢႆႊ၊ တေႃႇထိုင်ဢယုထူၼ်ႈထိုင်(99)သေသဵင်ႈၵၢမ်ႇသုတ်းမုၼ်ၵႂႃႇ မိူဝ်ႈ ပီႊတႆး-1734ၼီႈ (ပီႊၶရဵတ်ႈ-1641) လိူၼ်ႁူၵ်းလွင်ႈ ႁူၵ်းၶမ်ႈဝၼ်းသဝ်ၼႆယဝ်ႉ။

မူႇလိၵ်ႈၽိုၼ်ထမ်းဢၼ်ၸဝ်ႈတႅမ်ႈဝႆႉ-

1. သုတ်ႉတၼိပ်ႉပၢၼ်ႇၼ မွၼ်းထမ်း။
2. ပရမၢတ်ႈသုတ်ႉတၢၼ်ႇၶဵဝ်ဢူမ်သႅင်။
3. ဢၼိၵ်ႉၸမူႇလသၢၵ်ႈသေႇ။
4. လိၵ်ႈၼမေႃးလူင်။
5. လိၵ်ႈၸဝ်ႈႁူဝ်ထမ်း။
6. မင်ႇၵႃႇလသုတ်ႈလူင်။
7. သၢမ်ၵွင်လူင်။
8. ၸဝ်ႈသၢင်ႇထၢမ်ၸႃး။
9. ဝေႃးၵႃႇလသုတ်ႈ။.သင်ႇၶႄႇပပိုၼ်းတႆး။
10. ဝၢင်ႇၵူဝ်းဝၢင်ႇ။
11. ထမ်ႇမဝဝတ်ႈသိပ်းသွင် ၸိူဝ်ၼႆႉ၊ လိူဝ်ၼႆႉဢၼ်ပႆႇႁၼ်ပႆႇထူပ်းယင်းမီးထႅင်ႈတင်းၼမ်လူးၵွၼ်ႇယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင် ¶ ပပ်ႉၸဝ်ႈၶူးမေႃတႆး # “လုင်းၶုၼ်မႃႇႁႃႇတႅမ်ႈ”

လိူၼ်တႆး

(ၵဵပ်းႁွမ်တွမ်ဝႆႉမိူဝ်ႈ)12/October/2014